Als directeur-grootaandeelhouder (DGA) van een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (B.V.) handel je dagelijks namens de B.V. Zo koopt een B.V. bijvoorbeeld zaken van een leverancier of sluit een B.V. contracten met handelspartners. Wanneer ben je als DGA aansprakelijk voor handelingen van de B.V? In dit artikel ga ik in op de externe bestuurdersaansprakelijkheid van een DGA van een B.V.
Wanneer ben je een directeur-grootaandeelhouder (DGA)? Een duidelijke omschrijving van een DGA is er niet. Veelal wordt met het begrip DGA gedoeld op een persoon die zowel statutair bestuurder als grootaandeelhouder van een B.V. is. Een grootaandeelhouder is een aandeelhouder die meer dan de helft van de stemmen in de algemene vergadering van de B.V. kan uitbrengen. De DGA bepaalt dus het ‘reilen en zeilen’ van de B.V.
Lees ook de blog van mijn collega Ruud over de verschillen tussen een statutair of functioneel bestuurder.
De B.V. is een rechtspersoon. Een rechtspersoon staat in het vermogensrecht gelijk aan een natuurlijk persoon, oftewel een persoon van vlees en bloed. Dit betekent dat een rechtspersoon zelfstandig drager is van rechten en plichten. Een rechtspersoon kan bijvoorbeeld, net zoals een natuurlijk persoon, een koopovereenkomst aangaan met een derde of een rechtszaak beginnen. Degene die ‘gebruik maakt’ van een rechtspersoon door met deze rechtspersoon in het rechtsverkeer te treden, wordt een zekere mate van bescherming gegeven.
Zo wordt degene die gebruik maakt van een rechtspersoon, in dit geval de B.V., in beginsel niet persoonlijk aansprakelijk gehouden voor de schulden die de B.V. is aangegaan. Dit geldt ook voor de schade die de B.V. als rechtspersoon heeft aangericht. De rechtspersoon heeft zijn eigen vermogen. Schuldeisers van de rechtspersoon kunnen in beginsel slechts aankloppen bij de rechtspersoon en niet bij de natuurlijk persoon ‘achter’ de rechtspersoon.
De hiervoor beschreven hoofdregel dat de natuurlijk persoon achter de rechtspersoon niet aangesproken kan worden voor handelingen van de rechtspersoon, kent ook uitzonderingen. In sommige gevallen is de natuurlijk persoon (de DGA) aansprakelijk voor gedragingen van de rechtspersoon (de B.V.).
Interne en externe bestuurdersaansprakelijkheid
DGA’s kunnen op verschillende wijzen aansprakelijk worden gesteld voor gedragingen van de B.V. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen interne en externe bestuurdersaansprakelijkheid. Bij interne aansprakelijkheid gaat het om de aansprakelijkheid van de DGA ten opzichte van de B.V. dan wel haar organen (zoals de aandeelhouders van de B.V.). Veelal wordt met bestuurdersaansprakelijkheid echter gedoeld op externe bestuurdersaansprakelijkheid. De DGA kan dan naast de B.V. aansprakelijk zijn tegenover derden voor schade die zij lijden als gevolg van handelen van de DGA. Hierna wordt alleen ingegaan op externe bestuurdersaansprakelijkheid.
Externe bestuurdersaansprakelijkheid wordt veelal gebaseerd op de onrechtmatige daad zoals genoemd in artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek. Bij aansprakelijkheid op grond van dit artikel heeft de Hoge Raad bepaald dat alleen onder bijzondere omstandigheden ruimte is voor aansprakelijkheid van een DGA naast de B.V. Volgens de Hoge Raad moet sprake zijn van een persoonlijk ernstig verwijt. Niet ieder verwijt dat een DGA gemaakt kan worden dient tot aansprakelijkheid te leiden, omdat een DGA niet te zeer beperkt dient te worden in zijn optreden als bestuurder van een rechtspersoon (B.V.). Als te snel aansprakelijkheid wordt aangenomen, zal een DGA zich minder vrij voelen in zijn handelen binnen en in het belang van de B.V.
Alhoewel de aansprakelijkheidsdrempel voor een DGA erg hoog is, leert de rechtspraak ons dat in de volgende gevalstypen aansprakelijkheid van de DGA van een B.V. mogelijk is:
De DGA gaat namens de B.V. een overeenkomst aan, waarvan de DGA weet - dan wel behoorde te weten - dat de B.V. niet aan de verplichtingen uit de overeenkomst kan voldoen en dat de B.V. in geval van tekortschieten in de nakoming van die verplichtingen geen verhaal biedt voor de schade die de andere contractspartij lijdt.
Voorbeeld in geval van een stichting
De bestuurder van een stichting wordt aansprakelijk gehouden voor het aangaan van een huurovereenkomst met een derde voor de organisatie van een festival. Dit terwijl de bestuurder in verband met tegenvallende kaartverkoop wist dat hij de factuur van de verhuurder niet zou kunnen voldoen (Hof Amsterdam 29 mei 2018 ECLI:NL:GHAMS:2018:1802).
De DGA heeft bewerkstelligd of toegelaten dat de B.V. haar wettelijke of contractuele verplichtingen niet nakomt.
Voorbeeld in geval van bestuurder vennootschap
Een bestuurder van een vennootschap voldoet alle crediteuren van de vennootschap op één na, terwijl de vennootschap voldoende middelen heeft om alle crediteuren te voldoen. Er is sprake van selectieve betaling door de bestuurder (Hof ’s-Hertogenbosch 5 september 2006, ECLI:NL:GHSHE:2006:BA3388).
Een DGA is niet snel aansprakelijk voor handelingen die namens de B.V. worden verricht. In de rechtspraak is bepaald dat de DGA enkel aansprakelijk is indien hem of haar een persoonlijk ernstig verwijt valt te maken.