Werknemer of ZZP-er? Zijn de zorgen van de Deliveroo-bezorger voorbij?

Het Gerechtshof Amsterdam heeft in een uitspraak van 16 februari 2021 geoordeeld dat de maaltijdbezorgers van Deliveroo werken op basis van een arbeidsovereenkomst. Zij zijn dus werknemer en geen zzp’er. Erik Vannisselroy bespreekt deze belangrijke uitspraak.

Wat ging aan de rechtszaak vooraf?

Deliveroo is in juni 2015 in Nederland begonnen met haar activiteiten. Via een digitaal platform worden onafhankelijke restaurants middels een bestel- en betaalsysteem gekoppeld aan klanten. Deliveroo biedt daarbij een online maaltijdbestel- en betaalsysteem aan, alsmede een bezorgdienst van de restaurants naar de klanten. Tot medio 2018 waren de bezorgers van Deliveroo werkzaam op basis van een arbeidsovereenkomst. Sindsdien kunnen zij alleen nog op basis van een opdrachtovereenkomst werken, dus als zzp’er. FNV is een procedure gestart - een zogeheten collectieve actie - en heeft een verklaring voor recht gevorderd dat de bezorgers van Deliveroo in werkelijkheid werkzaam zijn op basis van een arbeidsovereenkomst. Nadat de kantonrechter deze vordering heeft toegewezen is Deliveroo in hoger beroep gegaan.

Hoe moet de rechter toetsen of er sprake is van een arbeidsovereenkomst?

Hierover heeft de Hoge Raad recent (6 november 2020) een uitspraak gedaan. De bedoeling van partijen om al dan niet een arbeidsovereenkomst te sluiten is niet relevant. Waar het om gaat is of de overeengekomen rechten en verplichtingen voldoen aan de wettelijke omschrijving van de arbeidsovereenkomst. Die omschrijving houdt in dat: (1) de werknemer zich verbindt om arbeid te verrichten, (2) tegen loon, (3) in dienst van de werkgever en (4) gedurende een zekere tijd.

Aan de hand van de tussen partijen overeengekomen rechten en verplichtingen moet de rechter beoordelen of aan deze elementen is voldaan. Het Gerechtshof bespreekt deze 4 elementen – en (5) de overige omstandigheden - puntsgewijs.

1. Verbinden tot arbeid
   Deliveroo en FNV verschillen van mening of de bezorgers de vrijheid hebben om een opdracht al dan niet te aanvaarden. Deliveroo hanteert het zogeheten free log in systeem, dat bezorgers een grote mate van vrijheid geeft om zich aan te melden wanneer zij dat willen en om de aangeboden ritten al dan niet te accepteren. Ook mogen de bezorgers zich laten vervangen. Het gerechtshof oordeelt dat een dergelijke vrijheid om de arbeid te verrichten weliswaar kan duiden op de afwezigheid van een arbeidsovereenkomst, maar toch niet van dien aard is dat de kwalificatie arbeidsovereenkomst daarmee onverenigbaar is.
   
   
2. Loon
   Het staat vast dat Deliveroo de bezorgers betaalt voor de verrichte werkzaamheden. De betalingen worden tweewekelijks gedaan. Ongeveer 2/3 deel van de bezorgers werkt “hobbymatig” en is geen BTW verschuldigd. Het Gerechtshof oordeelt dat de wijze waarop de loonbetaling plaatsvindt eerder op de aanwezigheid dan op de afwezigheid van een arbeidsovereenkomst wijst.
   
   
3. In dienst van
   Het Gerechtshof noemt de volgende omstandigheden. De bezorgers zijn vrij om zelf de route te bepalen. De werkzaamheden zijn van dien aard dat daarvoor aanwijzingen nodig zijn. Deliveroo stelt dat zij een IT-bedrijf is, maar het Gerechtshof meent dat de bezorging van maaltijden de kernactiviteit is. Deliveroo bepaalt eenzijdig de inhoud van de contracten met de bezorgers. Het algoritme (inclusief GPS) dat Deliveroo gebruikt geven haar controle mogelijkheden op de bezorgers. Het betaalmodel is door Deliveroo eenzijdig vastgesteld. De bezorgers manifesteren zich niet als ondernemer. Gezien al die omstandigheden oordeelt het Gerechtshof dat de wijze waarop Deliveroo haar bezorgers het werk laat uitoefenen op een gezagsrelatie duidt.
   
   
4. Gedurende zekere tijd
   In de procedure heeft FNV aangevoerd dat de bezorgers gemiddeld langer dan drie maanden voor Deliveroo werken en dat gemiddeld meer dan 20 uur per maand doen. Het Gerechtshof oordeelt geen sprake is van werk ‘in een verwaarloosbare omvang’. Er is sprake van arbeid gedurende zekere tijd.
   
   
5. Overige omstandigheden
   Naast de bovengenoemde vier criteria besteedt het Gerechtshof ook aandacht aan de volgende omstandigheden. Deliveroo heeft voor haar bezorgers een collectieve ongevallenverzekering afgesloten en betaalt de bezorgers in beperkte mate door tijdens ziekte. Zij heeft de bezorgers ook gratis een aansprakelijkheidsverzekering aangeboden. Het loon dat de bezorgers kunnen verdienen is te laag om zich als zelfstandige te verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid of werkeloosheid. De bezorgers kunnen niet kiezen of ze een arbeidsovereenkomst of een overeenkomst van opdracht willen.

Eindconclusie Gerechtshof

Het Gerechtshof komt tot het oordeel dat de bezorgers van Deliveroo werkzaam zijn op basis van een arbeidsovereenkomst.

Het precieze oordeel luidt als volgt: “Alle omstandigheden bij elkaar genomen constateert het Hof dat slechts de aan de bezorgers ten aanzien van het verrichten van arbeid gegeven vrijheid een omstandigheid is die eerder wijst op de afwezigheid dan op de aanwezigheid van een arbeidsovereenkomst. Alle overige elementen, waaronder de wijze van loonbetaling, het uitgeoefende gezag, de zekere tijd (met rechtsvermoeden), alsmede de genoemde overige omstandigheden wijzen meer op de aanwezigheid van een arbeidsovereenkomst dan op de afwezigheid daarvan. De aan de bezorgers ten aanzien van het verrichten van arbeid gegeven vrijheid is bovendien niet onverenigbaar met de kwalificatie van de overeenkomst als arbeidsovereenkomst.”

Hoe nu verder?

Hiermee is de kous nog niet af. Deliveroo heeft aangegeven naar de Hoge Raad te gaan. Mijns inziens heeft het Gerechtshof zijn arrest duidelijk gemotiveerd. Wel kan men zich enigszins afvragen of daadwerkelijk is voldaan aan het eerste element – het zich verbinden om arbeid te verrichten - terwijl uit de uitspraak blijkt dat de bezorgers een grote mate van vrijheid hebben om zich aan te melden en om aangeboden ritten al dan niet te accepteren. Het woord is nu aan de Hoge Raad.

Indien u vragen heeft kunt u contact opnemen met Team Arbeidsrecht van TRC Advocaten.