Blijf als bestuurder binnen de grenzen van de wet

Op 6 december 2022 heeft het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden uitspraak gedaan in de zaak tussen de curatoren van de Heiploeg Holding en Heiploeg (faillissement januari 2014) en de voormalig bestuurder. De curatoren hebben de voormalig bestuurder aansprakelijk gehouden voor schade die twee concernvennootschappen hebben geleden als gevolg van een boete die door de Europese Commissie is opgelegd. Deze boete was opgelegd wegens het maken van verboden kartelafspraken bij de handel in noordzeegarnalen. Kan de voormalig bestuurder van de verboden gedragingen een persoonlijk ernstig verwijt worden gemaakt? Kan de vennootschap (via de curatoren) als aansprakelijk persoon deze schade verleggen naar de voormalig bestuurder?

Wat daaraan vooraf ging

Heiploeg handelde in noordzeegarnalen en andere zeevruchtproducten en leverde deze aan de detailhandel, supermarkten, groot- en kleinhandelaars in de zeevruchtproducten en de levensmiddelenindustrie. Deze producten werden met name geleverd in Nederland, België, Duitsland, Denemarken en Frankrijk. Tussen 2000 en 2009 waren Heiploeg en hun grootste concurrent de twee grootste handelaren in noordzeegarnalen op de markt, met een gezamenlijk geschat marktaandeel van 75 tot 85%.

Op 13 januari 2009 heeft een informant de Europese Commissie geïnformeerd over een geheim kartel in de zeegarnalenindustrie, in die maand ook een immuniteitsverzoek ingediend om gebruik te maken van de clementieregeling, dat aan de informant ook verleend is. Daarmee krijgt de informant geen geldboetes opgelegd hoewel het bedrijf wel betrokken was bij dit kartel.

In maart 2009 is door de Europese Commissie een onderzoek gestart naar de vraag of Heiploeg en een aantal andere ondernemingen overeenkomsten hebben gesloten en er onderling feitelijke gedragingen zijn geweest die ertoe strekken dat de mededinging wordt beperkt.

Op 27 november 2013 legt de Europese Commissie boetes van in totaal €27.082.000,00 gezamenlijk en hoofdelijk op aan Heiploeg Beheer, Heiploeg en Goldfish. Daarnaast ook een boete ten bedrage van €12.820.000,00 aan specifiek Heiploeg. Dit besluit is op 8 september 2016 door het Gerecht van Eerste Aanleg van de Europese Unie bekrachtigd.

Faillissement

Medio januari 2014 gaat Heiploeg failliet. De curatoren dagvaarden de (voormalig) bestuurder en claimen namens de boedel de schade tot het beloop van de opgelegde boetes. De rechtbank heeft de voormalig bestuurder veroordeeld tot betaling van de schade tot een beloop van € 13.012.901,00 te verminderen met een bedrag op basis van de zgn. bijdrageplicht. Zowel de voormalig bestuurder als de curatoren gaan in hoger beroep bij het gerechtshof.

De voormalig bestuurder voert aan dat het zou moeten gaan om de netto schade en dat ook de voordelen voor de vennootschap meegewogen moeten worden bij de vaststelling van de schade. Het hof wijst deze redenering af en voert aan dat de constatering dat de kartel per saldo (de boete weggedacht) voor de deelnemende vennootschappen niet zonder meer voordelig is, en dat er ook geen andere concrete aanknopingspunten zijn voor correctie van de schade. 

Een tweede verweer wat naar voren wordt gebracht en evenzeer door het hof wordt afgewezen, ziet hierop dat de vennootschap (via de curator), anders dan appellant (bestuurder) meent, zich wel degelijk in de interne verhouding tot de voormalig bestuurder kan richten op grond van artikel 2:9 BW, derhalve een regresvordering van de failliete vennootschap, in dit geval door de curatoren ingesteld, die onverkort beschikbaar blijft voor de curatoren op grond van hun bevoegdheid tot beschikking en beheer van het vermogen van de failliete vennootschap.

Onbehoorlijk bestuur

Door het hof en in eerste aanleg door de rechtbank is vastgesteld dat sprake is van onbehoorlijk bestuur. Het hof volgt het oordeel van de rechtbank die uitvoerig heeft uiteengezet dat en waarom sprake is van een langdurig, directe en persoonlijke betrokkenheid van de voormalig bestuurder bij de gedragingen van het concern om de in- en verkoopprijs van noordzeegarnalen te beïnvloeden, waar nodig met behulp van andere handelaren. Deze gedragingen waren in strijd met de wettelijke mededingingsregelingen waarvan voormalig bestuurder geacht kon worden op de hoogte te zijn. Het hof komt tot een veroordeling van de voormalig bestuurder om aan de curatoren €13.012.901,00 te betalen te vermeerderen met de rente daarover vanaf 17 februari 2014 en veroordeelt de voormalig bestuurder bovendien tot betaling aan de curatoren van de overige door Heiploeg en Heiploeg Beheer geleden schade, nader op te maken bij staat.

Conclusie

Deze uitspraak maakt duidelijk dat een bestuurder ook intern jegens de vennootschap (via de curatoren) aansprakelijk kan zijn voor bewuste wetsovertredingen met voor hem grote gevolgen. Reden te meer voor bestuurders om binnen de grenzen van de wet te blijven. 

Vragen?

Heeft u vragen over bestuurdersaansprakelijkheid? Neem contact op met één van onze specialisten van team insolventie.