Nieuwe lijn in de rechtspraak: Afdeling bestuursrechtspraak verlaat grondentrechter

De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (de Afdeling) hanteert een zogenaamde grondentrechter, ook wel de argumentatieve fuik genoemd. Uitgangspunt is dat gronden in een zo vroeg mogelijk stadium moeten worden aangevoerd. Indien wordt nagelaten om gronden al in bezwaar of beroep aan te voeren dan neemt de Afdeling de eerst in beroep of hoger beroep aangevoerde gronden niet mee bij de beoordeling van het geschil.

Hierin wijkt de Afdeling af van andere hoogste bestuursrechters zoals de Centrale Raad van Beroep die een ruimere opstelling hanteren, in die zin dat het voor het eerst in hoger beroep aanvoeren van een grond doorgaans niet wordt tegengeworpen.

Goede procesorde

Met de uitspraken van 9 februari jl. (ECLI:NL:RVS:2022:362
en ECLI:NL:RVS:2022:363) laat de Afdeling de grondentrechter los waardoor het in hoger beroep mogelijk wordt om gronden die niet eerder werden aangevoerd alsnog aan te voeren. Hierdoor wordt volgens de Afdeling de rechtsbescherming verhoogd, wordt bijgedragen aan de rechtseenheid in het bestuursrecht en wordt voor de rechtspraktijk duidelijkheid gecreëerd.

Dit wil echter nog niet zeggen dat in elke fase en ongelimiteerd nieuwe gronden in hoger beroep kunnen worden aangevoerd. Als er strijd met de goede procesorde ontstaat, bijvoorbeeld doordat de andere partij wordt overvallen of indien het leidt tot onaanvaardbare vertraging van de behandeling van de zaak, kunnen de nieuwe gronden alsnog buiten beschouwing worden gelaten.

Grondentrechter wel in omgevingsrecht

De Afdeling zal de grondentrechter overigens wel blijven hanteren in het omgevingsrecht omdat in dit soort zaken vaak de belangen van derden een belangrijke rol spelen en het vaker gaat om zaken met grote maatschappelijke belangen zoals infrastructurele projecten, woningbouw en energietransitie met korte wettelijke termijnen. Alleen als uitgesloten is dat anderen worden benadeeld, kan een uitzondering worden gemaakt en een nieuwe grond toch in hoger beroep worden meegenomen.

De uitspraken van 9 februari jl. passen in een rij van uitspraken, waaronder het bekende Varkens in Nood-arrest, waarin de Afdeling ruimhartiger omgaat met de belangen van rechtzoekenden.

Heeft u vragen? 

Neem contact op met een van de specialisten van TRC Advocaten, wij staan u graag te woord.