Juridisch Ouderschap in het kort

Wat is juridisch ouderschap

Een kind heeft twee biologische ouders. Dit zijn de personen die biologisch (via DNA) verwant zijn met het kind. Een kind heeft – naast biologische ouders – ook juridische ouders: juridische ouders zijn de personen die door de wet als de familie van het kind worden beschouwd. In de wet is bepaald dat een kind maximaal twee juridische ouders kan hebben. In veel gevallen is het zo dat biologische ouders ook de juridische ouders zijn. Dit is echter niet altijd het geval. In de huidige samenleving zijn er diverse samenstellingen van gezinnen (denk aan adoptie en stellen van hetzelfde geslacht) waardoor het toch regelmatig voorkomt dat de juridische ouders niet de biologische ouders van een kind zijn.

Hoe wordt u juridisch ouder?

Het geslacht van een juridische ouder is belangrijk om te bepalen hoe een persoon juridisch ouder kan worden van een kind. De wet maakt namelijk een onderscheid tussen juridisch moederschap en juridisch vaderschap.

U bent juridisch moeder als u:

• het kind heeft gebaard. Hier hoeft u niets voor te doen.
• het kind heeft geadopteerd. Hiervoor moet u het adoptieproces doorlopen.
• duomoeder, zijnde de partner van de juridische moeder, bent en u bent getrouwd of geregistreerd partner van de juridische moeder op het moment dat het kind geboren wordt. Dit kan alleen als de biologische vader een onbekende donor is. Hier hoeft u verder niets voor te doen.
• duomoeder bent en u hebt het kind erkend. Dit kan bij de ambtenaar van de burgerlijke stand en alleen met de toestemming van de juridische moeder. Indien de juridische moeder geen toestemming geeft voor erkenning, dan kunt u de rechter verzoeken om u vervangede toestemming te verlenen voor erkenning.
• duomoeder bent en de rechter heeft het ouderschap vastgesteld. Voor de vaststelling van het ouderschap is een juridische procedure noodzakelijk. De wetgever heeft bepaald dat een dergelijk verzoek alleen door de juridische moeder of door het kind zelf kan worden gedaan. 

• u getrouwd bent met of als u geregistreerd partner bent van de biologische moeder op het moment dat het kind geboren wordt. Dit gaat automatisch en hoeft u niets voor te doen.
• u het kind heeft geadopteerd. Hiervoor moet u het adoptieproces doorlopen.
• u het kind hebt erkend. Net zoals bij de erkenning door de duomoeder, kan dit bij de ambtenaar van de burgerlijke stand worden gedaan en alleen met de toestemming van de juridische moeder. Indien de juridische moeder geen toestemming geeft voor erkenning, dan kunt u de rechter verzoeken om u vervangede toestemming te verlenen voor erkenning.
• de rechter het vaderschap heeft vastgesteld. Ook hier geldt dat de vaststelling van het vaderschap alleen op verzoek van de juridische moeder of het kind kan worden gedaan.

Gevolgen juridisch ouderschap?

Wanneer u juridisch ouder bent van een kind ontstaan er diverse rechten en plichten. Zo heeft een juridische ouder het recht en de plicht tot omgang met het kind, het recht op informatie over het kind van de andere ouder en professionals (zoals school) en de plicht om financieel voor het kind te zorgen.

Een kind wordt automatisch erfgenaam van een juridisch ouder, heeft het recht om de achternaam van de juridisch ouder te dragen en heeft de mogelijkheid om de nationaliteit van de juridisch ouder te verkrijgen.

Juridisch ouderschap en gezag?

Als u juridisch ouder bent van een kind, betekent dit niet altijd dat u ook meteen het gezag heeft over een kind. Ouderlijk gezag houdt in dat de gezaghebbende persoon het recht en de plicht heeft om een kind op te voeden en te verzorgen. Denk hierbij aan beslissingen over de opvoeding, de woonplaats en de schoolkeuze van het kind, het beheren van het vermogen van het kind, het verkrijgen van inzage in het medisch dossier van het kind. De gezaghebbende persoon is in algemene zin de wettelijke vertegenwoordiger van een kind.

In sommige gevallen krijgen juridische ouders automatisch gezag. Hierbij kunt u denken biologische moeders, juridische ouders die getrouwd zijn of het geregistreerd partnerschap zijn aangegaan of wanneer er sprake is van erkenning na 1 januari 2023 (zie voor deze wetswijziging het volgende artikel)

Informatie en advies

Wordt u op korte termijn ouder van een kind en weet u niet of u juridisch ouder wordt van het kind of u vraagt zich af hoe uw juridisch ouderschap kan worden vastgesteld? Laat u dan informeren door een van onze gespecialiseerde personen- & familierecht advocaten.